Najważniejszą gwarancją, którą uzyskuje pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o pracę, jest prawo do płatnego urlopu. Z takiego prawa nie mogą korzystać ludzie, którzy są zatrudnieni w oparciu o kontrakty cywilnoprawne, takie jak umowa o dzieło czy zlecenie. W najbliższych latach ustawodawca przewidział jednak pewne zmiany w tym zakresie. Otóż w sytuacji, gdy dany pracownik wykonuje pracę pod osobistym zwierzchnictwem właściciela zakładu, możliwe będzie uznanie jego umowy za klasyczną umowę o pracę. Konieczne będzie jednak potwierdzenie takiego stanu rzeczy przed właściwym miejscowo sądem pracy. Należy jednak mieć na uwadze, że w każdej sytuacji wytoczenie powództwa jest bezpłatne, a może przynieść znaczne profity – jednym z nich jest właśnie możliwość uzyskania płatnego urlopu wypoczynkowego.
Istnieje pewna grupa pracowników, która również ma możliwość korzystania z urlopu wypoczynkowego. I tak wszyscy ludzie, którzy wykonują pracę nakładczą i mają umowę, mogą z powodzeniem ubiegać się o urlop. Jest to dla nich bardzo korzystne, ponieważ jak powszechnie wiadomo chałupnictwo jest czasochłonne i wymaga sporego zaangażowania ze strony pracownika. Podobnie jest w przypadku osób, których stosunek pracy powstał na podstawie mianowania. Zwykle dotyczy to ludzi, którzy wygrali konkurs na stanowisko urzędnicze. Z uwagi na to, że mogą być w każdej chwili odwołani, przysługują im liczne dodatkowe korzyści, w tym prawo do urlopu. Podobna sytuacja występuje w przypadku, gdy dana osoba zyskała mandat na podstawie wyboru. Wraz z upływem każdego roku kadencji następuje przyznanie prawa do dodatkowych dni wolnych, z których co najmniej czternaście powinno zostać udzielone w jednym ciągu. Pozwala to na możliwość skorzystania z ofert wakacyjnych bądź sprawne przeprowadzenie remontu domu. Każdy pracownik może sam zadecydować, jak spożytkuje przyznane mu dni wolne.
Najbardziej doniosłe znaczenie dla praktyki ma jednak urlop wypoczynkowy przy umowie o pracę. Należy w pierwszej kolejności zaznaczyć, że ustawodawca nie różnicuje wymiaru urlopu w zależności od rodzaju danego kontraktu. I tak osoby, które zatrudnione są na okres próbny, mogą z powodzeniem ubiegać się o pełen wymiar urlopu. Podobnie jest w przypadku ludzi zatrudnionych na czas określony bądź nieokreślony. Takie rozwiązanie jest bardzo korzystne dla wszystkich, którzy często zmieniają miejsce wykonywania pracy. Tym samym mogą być pewni, że nie poniosą negatywnych konsekwencji w związku ze zmianą macierzystego zakładu. Warto nadmienić, że wszelkie niewykorzystane w dotychczasowej pracy dni wolne przechodzą na poczet kolejnego miejsca wykonywania obowiązków zawodowych. Wszelkie zmiany w tym zakresie muszą być – w świetle przepisów kodeksu pracy – uwzględniane w treści umów o pracę oraz w wydawanych przy odejściu pracownika świadectwach pracy.
Jeżeli chodzi o sam wymiar urlopu wypoczynkowego, to jest on całkowicie uzależniony od stażu pracy. Osoby, które przepracowały co najmniej 10 lat, mogą liczyć na 26 płatne dni wolne w ciągu roku. W innym przypadku pracownik otrzymuje jedynie 20 dni. Takie różnicowanie jest bardzo sporne, jednakże trwają prace nad zmianami w tym zakresie. Otóż w sytuacji, gdy nowy kodeks pracy wejdzie w życie, wszyscy pracownicy będą uprawnieni do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni. Zmieni się jednak pewna istotna kwestia – wszelkie urlopy będą musiały być planowane, ponieważ całkowicie zniknie możliwość pobrania urlopu na żądanie. Oznacza to spore utrudnienie dla wielu pracowników, szczególnie tych, którzy samotnie wychowują dzieci bądź chorują na schorzenia, których objawy mogą pojawić się nagle. Na ogół jednak nic nie będzie stało na przeszkodzie, aby zakłady pracy ustalały potrzebne normy w drodze przepisów zakładowych – jest to dopuszczalne pod warunkiem, że będą one korzystniejsze dla pracownika niż przepisy kodeksu pracy.
Wymiar zależny jest także od etatu, na który jest zatrudniona dana osoba. Powyższe dane dotyczą jedynie ludzi, którzy wykonują swoje obowiązki zawodowe w pełnym wymiarze czasu pracy. Urlop pół etatu jest dwa razy mniejszy. Wynika to z faktu, iż pracownik zdecydowanie mniej czasu spędza w pracy, co oznacza, że należy mu się mniej czasu na regenerację. Trzeba przyznać, że jest to regulacja uczciwa, ponieważ w innym wypadku osoby pracujące mniej zyskiwałyby profity adekwatne do sytuacji osób zatrudnionych na pełen etat. Z drugiej jednak strony pracodawcy często decydują się na sztuczną redukcję etatów, aby pracownik nie mógł korzystać z nadmiernej dla niego ilości wolnego. W takich sytuacjach odpowiednią reakcją powinny wykazać się właściwe służby i organy, w szczególności Państwowa Inspekcja Pracy.
Warto pamiętać, że określony wyżej wymiar to swoiste minimum, które każdy zakład pracy powinien zagwarantować pracownikowi. Oznacza to, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby dni wolnych pracownik miał w roku zdecydowanie więcej. Dotyczy to w szczególności branż, w których wymagana jest praca ciągła. W sytuacji, gdy pracodawca decyduje się na wprowadzenie dodatkowych udogodnień w tym zakresie, może liczyć na to, że organy państwowe pomogą mu w realizacji tych celów. Dlatego z roku na rok powstaje coraz więcej dotacji celowych, z których finansowane są dodatkowe urlopy dla pracowników takich branż jak nowe technologie, informatyka czy przemysł ciężki. Zdecydowanie zaleca się korzystanie z takich form pomocy, ponieważ wypoczęty pracownik jest bardzo wydajny i może przynieść zakładowi pracy wiele korzyści.
Każdy zakład pracy zobowiązany jest także do corocznego sporządzania planów urlopowych. Są to specjalne arkusze, w ramach których pracownicy nanoszą przewidywaną datę wypoczynku. Jest to niezwykle korzystne narzędzie, które pozwala na łatwe i przystępne planowanie pracy w zakładzie. Dzięki temu przedsiębiorca może zorientować się, kiedy może liczyć na pomoc swoich podwładnych oraz kiedy niezbędne jest ogłoszenie przestoju w produkcji. Na ogół jednak nie jest to konieczne, ponieważ prawidłowa koordynacja gwarantuje ciągłość działalności.
