Wszystko się opłaca i nic się nie opłaca, ale wszystko ma jakąś wartość inną dla każdego.
Rozważmy najbardziej opłacalne kierunki studiów. Opłaca się kiedy coś z tego mamy: pracę, prestiż, dobre wynagrodzenie. A kiedy warto? Tego nie wiadomo. Wartość jest wewnętrznym miernikiem innym dla każdego człowieka. Kiedy spełniamy swoje marzenia, to warto, ale niekoniecznie musi się to opłacać. Nie musi być widać żadnych zmian zachodzących z racji naszych wyborów.
Jeśli studia są stratą czasu, to względnie nie warto studiować, ale mogą być opłacalne. Można powiedzieć „opłaciło się, bo mam z tego pieniądze”, ale nie miało wartości samej w sobie.
Czy wybierać studia kiedy się opłacają, czy kiedy warto? Uwzględnijmy czas, który poświęcamy. Może opłaca się poświęcić 5 minut, by coś z tego mieć, ale czy opłaca się poświęcać 5 lat?
Następnie weźmy pod uwagę naszą osobowość, predyspozycje i zainteresowania. Czy warto robić coś co do nas nie pasuje? Nie warto, choć na przyszłość może się opłacić, bo np. wykształcimy w sobie nowe cechy, umiejętności lub polubimy coś nowego.
Opłacalność i wartość przeplatają się między sobą. Zatem coś co nie ma dla nas wartości może się na przyszłość opłacić.
A jeśli się nie opłaci? To jest prawdopodobieństwo. Nie wiemy czy nie zmieni się rynek, czy się szybko nie wypalimy danym zawodem, czy nie trafimy do firmy gdzie nas nie będą szanować i obcinać nam zarobki. Być może lepiej w dłużej perspektywie czasu robić to co warto. To co w tym momencie stanowi dla nas wartość.
Powyższe nasuwa tezę, że nie ma opłacalnych kierunków studiów. Jeśli wybierzemy popularny na rynku kierunek rokujący dobre perspektywy, a nie jesteśmy w tym dobrzy, nic nie osiągniemy. Jeśli wybierzemy niszowe studia, na których sobie doskonale radzimy, będziemy w czymś jeszcze lepsi. Bywa i tak, ponieważ predyspozycje też grają rolę. Rób to co lubisz, ale rób także to, w czym jesteś dobry.
Mamy więc wniosek, że opłaca się to co nam dobrze idzie i to co lubimy.
Pod dany zawód trzeba też dostosować osobowość. Nie w każdym zawodzie się sprawdzimy, ponieważ nasze cechy charakteru nas nie przepuszczą. Można wybrać studia marzeń i kierunek, w którym jest się dobrym a zawód wybrać niedostosowany pod siebie. Na przykład wybrać swoją ulubioną chemię, być w niej dobrym i w przyszłości chcieć jej uczyć, a być zbyt niepewnym siebie na stanowisko nauczyciela.
Opłaca się nic nie studiować? Tak! Niektóre prace bardziej wymagają fachu niż wykształcenia. Trzeba umieć coś konkretnego, być fachowcem w danej dziedzinie, mieć do tego talent. Niektórych talentów studia nie rozwiną, tylko będą stanowić teoretyczną dygresję na ich temat. Specjaliści budowlani, tapicerze, kierowcy, kucharze, artyści kształcą się wyłącznie przez praktykę. Choć są studia budowlane czy artystyczne, ale nie uczą jak praktycznie wyłożyć panele, czy napisać piosenkę.
Będąc po studiach może być większa presja by być mądrzejszym, mieć lepiej płatną pracę i bardziej prestiżowe stanowisko. Najbardziej opłacalne kierunki studiów z tytułu tych wyznaczników, jeśli można takie znaleźć, nie opłacą się w obliczu takiej presji. Pamiętajmy jednak, że to tylko presje zewnętrzne. Należy im się zdecydowanie opierać i nie patrzeć wówczas w kierunku opłacalności lecz wartości.
Na ogół jest tak, że opłaca się to co jest popularne, co zawsze było, jest i będzie, np. księgowość, nieruchomości, sprzedaż, zakupy. To się nie zmieni, nie znikną całe procedury rozliczania działalności przed Urzędem Skarbowym, ludzie nie wyprowadzą się do namiotów, a sprzedawanie i kupowanie to podstawa funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej.
Pojęcie wartości trochę nasuwa postulat życia chwilą – „carpe diem”. A opłacalność myślenie w kierunku zabezpieczenia swojej przyszłości. Abstrahując od tego, w jakiej sytuacji jesteśmy bardziej szczęśliwi spójrzmy na poszczególne kategorie opłacalności w kontekście studiów.
1. Studia dają szeroki wachlarz pracy. Odpowiedź: Studiujmy wówczas kierunki ekonomiczne lub technologiczne. To zawsze będzie się rozwijać.
2. Studia dają wiedzę ogólną i prestiż z tego tytułu. Odpowiedź: Studiujmy wówczas kierunki ogólne, choćby teoretyczne. Tam zdobędziemy obszerną wiedzę w danych dziedzinach.
3. Studia dają pieniądze. Odpowiedź: To zależy. Najczęściej pieniądze dają biznesy, a ludzie po studiach mogą więcej zarobić dopiero, gdy zostaną specjalistami.
Reasumując, najbardziej opłacalne kierunki studiów nie istnieją. Wszystko jest względne i zależne od indywidualnych uwarunkowań i upodobań. Nie podążajmy owczym pędem. Po obowiązkowej edukacji szkolnej mamy trochę wytchnienia, możemy robić co chcemy. Nie musimy iść na studia, a zawsze możemy na nie pójść. Studia to zbyt duże poświęcenie by wybierać je zbyt pochopnie. Wszystko może się opłacić, ale zwróćmy uwagę z jakim prawdopodobieństwem i po jakim czasie. Może dobrze kierować się wartościami i nie wybiegać intensywnie w przyszłość. Róbmy może to co tu i teraz nas absorbuje, daje energię i nie wiadomo czy się opłaci, ale jeśli zbliżamy się przez to do naszych marzeń, to opłacalność traci znaczenie. Tak jak podałam w jednym z przykładów – studiowanie chemii nauczycielskiej może się komuś nie opłacić, ale zawsze zbliży się do swoich marzeń, nawet jeśli przez pewne doświadczenia mogą one prysnąć. Warto wtedy to robić, bo robi to z zapałem i pełnym zaangażowaniem, a nie ma nic cenniejszego w studiowaniu niż zaangażowanie – wtedy czujemy, że naprawdę się uczymy. Tym samym dochodzimy do konkluzji, że wartość jest cenniejsza niż opłacalność, aczkolwiek wspomnieliśmy wcześniej, że to co nie jest w danym momencie wartościowe może się opłacić. W kontekście studiów jednak jest to okres bardzo długi by szacować prawdopodobieństwo opłacalności. Tak jak wspomniałam wcześniej można się poświęcić 5 minut na robienie czegoś, co nie stanowi dla nas żadnej wartości, ale nie 5 lat. I dodatkowo na przyszłość składa się tyle czynników, że nie jesteśmy w stanie wszystkiego przewidzieć. Patrzmy więc na teraźniejszość, róbmy to co tu i teraz jest dla nas ważne.
